Hoe komt het dat ouderen sneller vallen? Er zijn verschillende oorzaken:

• Het lichaam verandert bij het ouder worden;
• Sommige klachten of ziekten kunnen meer kans geven op vallen;
• Medicijnen en de bijwerkingen kunnen meer kans geven op vallen.

Veranderingen in het lichaam

Het lichaam wordt minder soepel als het ouder wordt. Niet alleen met bewegen, maar ook van binnen en geestelijk. Zo zijn ouderen vaak duizelig als ze snel opstaan. Dat komt doordat het lichaam van een oudere zich langzamer aanpast aan het rechtop staan. Verder moeten veel ouderen `s nachts uit bed om te plassen. Hierdoor is er een grotere kans om te vallen.

Verder hebben ouderen minder spierkracht. Traplopen, een opstapje nemen en opstaan uit een stoel kosten meer moeite voor een oudere. Soms is de kracht opeens weg voor deze bewegingen, met een val als gevolg. Het hart en de longen kunnen minder aan. Lever en nieren werken trager of minder goed. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld alcohol en medicijnen meer invloed hebben bij ouderen dan bij jongere mensen.

Ziekten

Er zijn verschillende klachten en ziekten die meer kans op vallen kunnen geven. Sommige ziekten komen juist bij ouderen veel voor. Voorbeelden zijn:

• Diabetes, ofwel suikerziekte: een laag bloedsuiker leidt tot duizeligheid
• De Ziekte van Parkinson kan leiden tot slechter bewegen (trillen, stijfheid)
• Reuma, een aandoening van de gewrichten

Medicijngebruik en bijwerkingen

Een aantal medicijnen staat erom bekend dat ze meer kans kunnen geven op vallen. Dit kunnen medicijnen zijn als:

• Medicijnen voor het slapen en om te kalmeren
• Plastabletten
• Medicijnen tegen hoge bloeddruk
• Medicijnen tegen depressie
• Medicijnen tegen epilepsie

Veel medicijnen hebben bijwerkingen. Veel medicijnen kunnen als bijwerking duizeligheid hebben. De kans op vallen wordt dan groter. Zoals gezegd kunnen bij ouderen de lever en nieren soms trager of minder goed werken. Daardoor blijven medicijnen langer in het lichaam en werken ze langer en sterker. Daardoor is de kans op bijwerkingen van medicijnen groter. Ouderen hebben daarom soms minder van een medicijn nodig..

Uw arts en apotheker bekijken of u de goede hoeveelheid van een medicijn krijgt: of de dosering goed is. Twijfelt u hierover? Bespreek dit dan met uw arts of apotheker. In de bijsluiter kunt u informatie vinden over de bijwerkingen van uw medicijn. Ook kunt u informatie over medicijnen op deze website vinden.

Slaap- en kalmeringsmiddelen

Medicijnen voor het slapen en om te kalmeren kunnen kort of lang werken. Kortwerkende medicijnen helpen om in te slapen en werken alleen tijdens de nacht. Meestal merkt u hier ’s ochtends niks meer van.

Langwerkende medicijnen helpen om in te slapen en daarna te blijven slapen. Er is een kans dat u zich de volgende ochtend nog suf en slaperig voelt. Zowel kort- als langwerkende medicijnen verslappen de spieren en maken u suf.

Ook kalmerende medicijnen kunnen de spieren verslapen en u suf maken. Als u onder invloed bent van een kalmerend medicijn en u staat bijvoorbeeld midden in de nacht op om te plassen, dan kunt u moeite hebben met lopen of staan. Een beetje vergelijkbaar met als u teveel alcohol gedronken heeft.

Plastabletten en andere medicijnen tegen hoge bloeddruk

Uw arts schrijft plastabletten voor bij hoge bloeddruk of hartproblemen. Of wanneer iemand te veel vocht vasthoudt. Plastabletten zorgen ervoor dat u het teveel aan vocht ‘uitplast’. Dat verlaagt de bloeddruk.

Naast plastabletten zijn er ook andere medicijnen om de hoge bloeddruk te verlagen. Dit vermindert de kans op hart- en vaatziekten.
Sommige mensen worden duizelig als ze opstaan uit bed of uit een stoel. Om duizeligheid te voorkomen is het advies langzaam op te staan en bij duizeligheid weer even te gaan liggen of zitten. Meestal wordt de duizeligheid minder als het lichaam gewend is aan de lagere bloeddruk. Het is dus belangrijk te letten op duizelingen als u een nieuw medicijn krijgt, of als u meer van een medicijn krijgt (een hoger dosis)

Medicijnen tegen depressie

Sommige medicijnen tegen depressie (antidepressiva) kunnen u suf maken. Sufheid verhoogt de kans om te vallen. Het kan helpen om het medicijn 's avonds in te nemen. Dan voelt u zich overdag niet meer suf.

Medicijnen tegen epilepsie

Sommige medicijnen tegen epilepsie (anti-epileptica) kunnen u suf en duizelig maken. Of ze verstoren het evenwicht. Deze bijwerkingen verhogen de kans om te vallen. Het kan helpen om het medicijn 's avonds in te nemen.  Dan voelt u zich overdag niet suf en duizelig.

Denkt u dat u een grotere kans loopt op valongelukken door uw medicijngebruik? Dan kunt u een aantal dingen zelf doen om een valongeluk te voorkomen.

Zijn alle medicijnen die u gebruikt nog wel nodig?

Hoe meer medicijnen iemand gebruikt, hoe groter de kans om te vallen. Soms gebruikt iemand al jarenlang een medicijn zonder dat het zeker is of dat nog wel nodig is. Als u meer medicijnen gebruikt, dan kunt u overleggen met uw arts of apotheker. Uw arts of apotheker kan kijken of alle medicijnen nog nodig zijn. Verder kunt u vragen of u misschien minder van een medicijn kunt gebruiken.

Tot slot kunnen uw arts en apotheker bekijken of u de medicijnen op de goede manier gebruikt. Uw arts en apotheker helpen u hier graag mee. Dit geldt ook voor de medicijnen die u zonder recept gebruikt. Bij problemen zoekt de apotheker een oplossing. Als het nodig is, overlegt de apotheker met uw arts.

Bijwerkingen melden

Niet alle bijwerkingen van alle medicijnen zijn bekend. Heeft u bijwerkingen als duizeligheid of spierzwakte? Meld dit dan bij uw arts of apotheker. Mogelijk kunt u minder van het medicijn gebruiken. Of mogelijk kan uw arts na overleg  een ander medicijn voorschrijven.

In beweging blijven

Mensen die niet fit zijn en weinig bewegen, hebben meer kans om te vallen. Spieren hebben oefening nodig om sterk te blijven. Als het mogelijk is, is het advies om te bewegen. Dus bijvoorbeeld  zelf boodschappen doen of een eindje wandelen. Of meedoen met ‘Meer bewegen voor ouderen' (vaak georganiseerd door de thuiszorg). Alle bewegingen helpen om de spieren sterk te houden en daarmee hebt u minder kans om te vallen.

Goed zien

Wie slecht ziet, heeft meer kans op valongelukken. Ziet u slecht, maar heeft u nog geen bril of contactlenzen? Laat uw ogen meten bij een opticien.

Struikelblokken verwijderen

U kunt struikelen in uw huis over losliggende kleedjes en lange snoeren van elektrische apparaten. Zorg dat de snoeren bij de muur zitten en niet ‘in de loop’. Leg de kleedjes vast of verwijder ze.

De apotheker kan u helpen om te voorkomen dat u valt door de medicijnen die u gebruikt.

Voorlichting en advies

De apotheekmedewerker of de apotheker geeft informatie en advies bij een nieuw medicijn. Hij of zij vertelt u ook of u met dit nieuwe medicijn meer kans hebt om te vallen. Vaak hebben medicijnen met meer kans op vallen een gele sticker ‘Kan het reactievermogen verminderen. Pas op met alcohol’. Soms kan uw apotheek dan adviseren een medicijn 's avonds voor het slapengaan in te nemen.

Overleg met uw arts

De apotheker heeft een overzicht van alle medicijnen die iemand gebruikt of gebruikt heeft: het medicatiedossier. Hierdoor kan de apotheker controleren of het medicijn geschikt is voor u.
Als het medicijn niet geschikt is voor u, kan de apotheker overleggen met uw arts. Samen kunnen zij dan overleggen voor een oplossing, bijvoorbeeld minder van het medicijn of een ander medicijn.

www.kiesbeter.nl
Deze site van het RIVM, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, biedt betrouwbare informatie over gezondheid, ziekte, behandelingen, zorg en zorgverzekeraars.

www.veiligheid.nl
Op deze site van Consument en Veiligheid vindt u informatie over de campagne 'Een goede conditie helpt vallen voorkomen'. Onder de rubriek 'ouderen' vindt u allerlei tips om vallen te voorkomen.