Methotrexaat heeft verschillende effecten. Het type effect is afhankelijk van de hoogte van de dosering. En hangt ook af van hoe vaak uw kind het moet gebruiken. Als ontstekingsremmer is methotrexaat in een lage dosering nodig. Uw kind gebruikt dit 1x per week. In deze lage dosering onderdrukt methotrexaat het afweersysteem en remt het ontstekingen.
Artsen schrijven methotrexaat in deze lage dosis voor bij zogenaamde auto-immuunziekten. De afweer zorgt voor bescherming tegen ziektes. Bij een auto-immuunziekte werkt uw afweer tegen uw eigen lichaam. Artsen schrijven methotrexaat voor bij kinderen met deze aandoeningen, zoals:
De tekst hieronder gaat alleen over deze toepassing als ontstekingsremmer.
Er bestaan ook andere toepassingen van methotrexaat. In hogere doseringen per keer, remt methotrexaat de groei van cellen. Artsen schrijven het in deze hoge dosis voor bij kinderen met kanker. Hiervoor is een aparte tekst beschikbaar: zie methotrexaat bij kanker bij kinderen.
Belangrijk
Zorg dat u precies weet hoeveel en hoe vaak uw kind dit medicijn van de arts moet gebruiken. Laat u dus uitleggen hoeveel tabletten uw kind per keer moet innemen. En hoe vaak uw kind dit per week moet doen. Wanneer dit voor u niet duidelijk is, neem dan voor gebruik contact op met de arts of apotheker.
Jeugdreuma, of juveniele idiopathische artritis, is een verzamelnaam voor een ontsteking van de gewrichten bij kinderen. Het geeft pijn, stijfheid en zwelling in de gewrichten van bijvoorbeeld handen, polsen, enkels of voeten. Door de ontsteking wordt het gewricht dik en gevoelig, soms ook warm. Na een tijdje kunnen de gewrichten beschadigd raken of kan groeiachterstand optreden.
Verschijnselen
Bij de ziekte van Crohn zijn delen van de darm chronisch ontstoken. Maar er is geen infectie. Meestal is het laatste deel van de dunne darm en het eerste deel van de dikke darm aangedaan.
De ontsteking veroorzaakt buikpijn, koorts, diarree, moeheid en gewichtsverlies. De ziekte van Crohn is een chronische aandoening. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.
Oorzaak
De precieze oorzaak van de ziekte van Crohn is niet bekend. Waarschijnlijk is het afweersysteem in de war en valt deze goede bacteriën in de darm aan. Hierdoor ontstaat een ontsteking die de darmen verder beschadigt. De ontsteking dringt diep door tot de spierlagen van de darmen. Meestal is het laatste deel van de dunne darm en het eerste deel van de dikke darm aangedaan. Door de chronische ontsteking ontstaan verdikkingen in de darm, waar de ontlasting moeilijk langs kan. Ook ontstaan verbindingsbuisjes (fistels) van de darm naar andere organen, zoals de blaas, de vagina en tussen delen van de darm onderling.
Behandeling
De behandeling is erop gericht om de pijn en ontsteking te remmen en verdikkingen en fistels in de darmen te voorkomen. De arts kan naast voedingstherapie ook azathioprine bij kinderen met de ziekte van Crohn voorschrijven. De arts kan daarna bijnierschorshormonen (corticosteroïden) voorschrijven in klysma's of als tabletten om in te nemen. Mocht dit onvoldoende helpen of niet mogelijk zijn, dan kan de arts methotrexaat voorschrijven. Meestal moet uw kind ook corticosteroïden gebruiken.
Methotrexaat wordt bij kinderen gebruikt bij juveniele dermatomyositis. Daarbij zijn de huid én de spieren ontstoken. Het is een ernstige huidaandoening bij kinderen. De oorzaak is een allergie of een afweerreactie tegen de eigen lichaamscellen.
In de bijsluiter kunt u terugvinden dat methotrexaat wordt gebruikt bij:
Methotrexaat is bij deze aandoening en leeftijd officieel geregistreerd. Dit betekent dat de fabrikant methotrexaat bij kinderen uitgebreid heeft onderzocht. Uit het onderzoek van de fabrikant blijkt dat het bij kinderen werkt en veilig is. De overheid heeft goedgekeurd dat het medicijn te krijgen is. En dat kinderen het mogen gebruiken.
Er is ook onderzoek gedaan naar methotrexaat bij:
Deze aandoeningen staan niet in de bijsluiter. Maar ook in deze gevallen werkt methotrexaat en is het veilig. Daarom schrijft de arts methotrexaat ook voor bij kinderen met deze aandoeningen. Dit heet off-label-gebruik.
Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.
Let op de dosering!
Een te hoge dosering of overmatig gebruik kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van uw kind.
Daarom adviseren wij u alert te zijn!
Controleer het voorschrift op het recept en etiket van het medicijndoosje.
Is het (doserings)voorschrift op het etiket veranderd vergeleken met daarvoor? En bent u daar niet over geïnformeerd? Dan is het belangrijk de behandelend arts te vragen of de gegevens kloppen.
Kloppen de gegevens op het recept of etiket van de medicijnverpakking niet met wat hierboven staat? Neem dan voor het gebruik contact op met de behandelend arts en/of apotheker.
Het kan enkele weken tot maanden duren voor uw kind iets merkt van het gunstige effect van dit medicijn. Voor die tijd kan uw kind misschien al wel last krijgen van sommige bijwerkingen. Het is de moeite waard het gebruik toch door te zetten. Voor veel mensen weegt het voordeel van het gebruik uiteindelijk duidelijk op tegen het nadeel. Als het medicijn is aangeslagen zal de arts meestal langzaam proberen de dosering weer wat te verlagen. Dan zullen de bijwerkingen ook minder worden.
Als methotrexaat een gunstig effect heeft, moet uw kind dit medicijn waarschijnlijk langdurig gebruiken (maanden tot jaren).
Methotrexaat werkt bij veel aandoeningen goed. Een nadeel van het sterke effect is dat het ook bijwerkingen geeft. Niet iedereen is even gevoelig voor deze bijwerkingen. Ook maakt het uit hoeveel methotrexaat uw kind gebruikt.
Veel bijwerkingen ontstaan doordat methotrexaat de aanmaak van foliumzuur verhindert. Lichaamscellen hebben foliumzuur nodig om zich te kunnen vermenigvuldigen en zo te groeien. De bijwerkingen ontstaan door het tekort aan foliumzuur in de gezonde cellen. Dat is vooral het geval op plaatsen waar de cellen zich van nature snel delen. Dit zijn de slijmvliezen van de mond, maag en darmen, de huid, het haar en het bloed.
Daarom schrijft de arts behalve methotrexaat ook foliumzuur of folinezuur voor op de dagen dat uw kind methotrexaat niet gebruikt. De kans op bijwerkingen is dan minder groot.
Bijwerkingen waarvan bekend is dat ze bij kinderen kunnen voorkomen, zijn:
Binnen een paar uur na toediening: misselijkheid, braken en diarree.
Gebruikt uw kind de tabletten en heeft hij binnen 2 uur na inname gebraakt, raadpleeg dan de arts. De arts kan u vertellen of uw kind alsnog nieuwe tabletten moet nemen en wanneer uw kind de volgende dosis moet nemen.
Binnen enkele dagen: pijnlijke tong, mond of keel, aften, maagpijn en zuurbranden.
Deze bijwerkingen ontstaan door ontsteking van de slijmvliezen van mond, keel, slokdarm, maag en darmen. U kunt dit zien aan een vuurrode kleur van de slijmvliezen. Eten en drinken kunnen hierdoor pijnlijk zijn. In veel gevallen helpt het om op ijsblokjes te zuigen. Verzorg het gebit van uw kind extra goed door een aantal maal per dag te poetsen met een zachte tandenborstel. Ook kan uw kind spoelen met een desinfecterende mondspoeling. Om maagpijn en brandend maagzuur te bestrijden, kan de arts een maagbeschermend middel voorschrijven. Heeft uw kind (aanleg voor) een maagzweer of heeft hij een darmontsteking? Dan zal de arts uw kind vooraf en tijdens het gebruik controleren, zodat de maag- of darmklachten niet te zeer verergeren. Overigens wordt dit medicijn soms juist gebruikt door kinderen met bepaalde darmontstekingen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Hoofdpijn, vermoeidheid
Na een paar weken gebruik: bloedarmoede, een verhoogde kans op infecties en een verhoogde kans op bloedingen, zoals bloedneuzen.
Deze bijwerkingen ontstaan doordat het lichaam van uw kind minder rode en witte bloedcellen en minder bloedplaatjes aanmaakt. Tijdens de behandeling zal de arts daarom regelmatig het bloed van uw kind controleren. Neem bij de volgende verschijnselen contact op met de arts: onverklaarbare koorts of keelpijn, blaasjes in de mond en keel, bloedneuzen, onverklaarbare blauwe plekken en extreme vermoeidheid. Door het tekort aan witte bloedcellen is uw kind ook bevattelijker voor infecties door virussen, bacteriën of schimmels. Neem altijd contact op met de arts bij infecties zoals verkoudheid, keelontsteking, griep, steenpuisten en andere huidinfecties.
Na meer maanden gebruik: kans op schade aan de lever of de nieren.
De arts arts zal de lever en nieren van uw kind daarom zeer regelmatig controleren. Waarschuw de arts bij ernstige misselijkheid, ernstige diarree met bloed, kortademigheid en bij gele verkleuring van de huid en het tandvlees (dit laatste wijst op een leverziekte). Bij een ernstige lever- of nieraandoening mag uw kind geen methotrexaat gebruiken. Daarom zal de arts al voordat uw kind dit medicijn gaat gebruiken het bloed van uw kind op lever- of nieraandoeningen controleren.
Neem contact op met de arts als uw kind te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen. Misschien heeft hij minder last van de bijwerkingen met een lagere dosis of als hij ook foliumzuur of folinezuur slikt. Bij sommige kinderen helpt het om injecties in plaats van tabletten te gebruiken.
Methotrexaat bij ontstekingsziekten is voor kinderen te krijgen in:
Een andere veelgebruikte benaming voor methotrexaat is MTX.
Meer informatie over dit medicijn vindt u bij methotrexaat bij ontstekingsziekten bij kinderen bij volwassenen. In deze tekst vindt u onder andere informatie over:
Voor deze onderwerpen is de informatie voor kinderen en volwassenen hetzelfde, of is er geen specifieke informatie voor kinderen bekend.
Laatst bijgewerkt op 03-01-2023
Deze tekst is geschreven door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Voor het opstellen van deze teksten is gebruik gemaakt van het Kinderformularium van het NKFK en andere wetenschappelijke bronnen. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst.
Vond u deze informatie nuttig?
Bedankt voor uw keuze!
