Dexamethason is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan. Dexamethason werkt op verschillende manieren. Het verbetert de eetlust en zorgt voor minder vermoeidheid. Het kan ook ervoor zorgen dat uw kind zich beter gaat voelen.
Artsen schrijven dexamethason bij kinderen vooral voor:
Na operaties kan uw kind last hebben van misselijkheid en overgeven (braken). Hoe dit precies ontstaat, is niet duidelijk. Mogelijk komen stoffen vrij die het braakcentrum kunnen prikkelen.
Ook bestraling en veel medicijnen tegen kanker veroorzaken ernstige misselijkheid.
Dexamethason wordt vaak gebruikt bij verschillende soorten kanker, bijvoorbeeld wanneer uw kind last heeft van:
Dexamethason-injecties worden gegeven bij hevige allergische reacties, met flauwvallen en ernstige hartvaatproblemen.
Bij zeer ernstige astma of een ernstige astma-aanval kan de arts een injectie met dexamethason geven.
Oorzaak en verschijnselen
Hersenvliesontsteking werd vroeger ook wel nekkramp genoemd. Een medische benaming is meningitis.
Het ontstaat doordat de vliezen rond de hersenen geïnfecteerd raken met virussen of bacteriën.
Uw kind kan door hersenvliesontsteking klachten krijgen die niet meer weggaan, zoals doofheid of hersenschade. Het is daarom belangrijk deze ziekte zo snel mogelijk te behandelen.
Behandeling
Dexamethason wordt soms gebruikt als de hersenvliesontsteking komt door bacteriën. Uw kind krijgt dan ook antibiotica om de bacteriën te doden. Dexamethason maakt de kans op doofheid en hersenbeschadiging kleiner.
Dexamethason wordt gebruikt wanneer de eigen bijnierschors geen of te weinig van het bijnierschorshormoon cortisol (=hydrocortison) maakt. Cortisol speelt een rol bij de afweer (immuunsysteem), inspanning en stress. Het is ook belangrijk om de hoeveelheid glucose in het bloed goed te regelen. Dexamethason werkt ongeveer hetzelfde als cortisol.
Oorzaken
Een tekort aan cortisol kan het geval zijn bij:
Dagritme
Van nature wordt cortisol gemaakt volgens een dagritme. In de vroege ochtend komt veel cortisol vrij en tijdens de dag steeds minder. Bij inspanning, ziekte of stress geeft de bijnierschors juist een grote hoeveelheid in een keer af.
De behandeling met dexamethason moet ook een patroon hebben wat hierop lijkt. Daarom moet uw kind `s ochtends meestal meer dexamethason gebruiken dan `s avonds. Ook moet uw kind soms bij ziekte of ernstige stress extra dexamethason innemen.
Corticosteroïd-crisis
Als er in een keer te weinig aan cortisol is (levensbedreigende corticosteroïd-crisis) moet dexamethason soms met een injectie worden gegeven. Dit werkt sneller. Ook is het kind tijdens zo’n crisis niet altijd in staat tabletten of capsules te slikken.
Oorzaak
Bij de ziekte van Addison werken de bijnieren niet goed. Een zelfde situatie ontstaat wanneer de bijnieren ontbreken. Bijvoorbeeld als ze zijn weggehaald omdat er een tumor was. Hierdoor ontstaat een tekort aan cortisol en aan een paar andere hormonen. Namelijk sommige mannelijke geslachtshormonen en aldosteron (een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk).
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van hydrocortison (= cortisol) met fludrocortison. In plaats van hydrocortison kan de arts ook dexamethason voorschrijven. Fludrocortison is als vervanging voor aldosteron.
Oorzaak
De buitenkant van de bijnieren (de ‘schors’) maakt cortisol, mannelijke geslachtshormonen en aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk.
De ‘opdracht’ hiervoor ontvangt het van de hypofyse. De hypofyse is een klier in de hersenen.
Bij de ziekte van Cushing maakt de bijnierschors te veel bijnierschorshormoon aan. Dit komt meestal door een goedaardige tumor in de hypofyse. Het kan ook komen door een tumor in een van de bijnieren of ergens anders in het lichaam. Een operatie aan de hypofyse of de bijnieren zelf kan dan nodig zijn.
Onderzoek
Dexamethason wordt gebruikt om te onderzoeken waar de oorzaak ligt van de ziekte van Cushing.
Het voorkomt de ‘opdracht’ van de hypofyse aan de bijnierschors om bijnierschorshormonen te maken. Als de oorzaak van de ziekte een tumor in de bijnier is, zal de bijnierschors toch cortisol blijven maken.
Uw kind slikt dan een aantal dagen dexamethason. Via bloedonderzoek kan de arts dan bepalen of bijnierschors toch cortisol heeft gemaakt.
Behandeling
Na een operatie aan de hypofyse kan de hoeveelheid bijnierschorshormoon tijdelijk te laag zijn. Dan moet het bijnierschorshormoon worden aangevuld. Na verwijdering van de bijnieren is het altijd nodig de bijnierschorshormonen aan te vullen.
Dexamethason wordt ook gebruikt als 1 van de bijnieren is verwijderd. Het wordt dan gebruikt totdat de andere bijnier weer voldoende bijnierschorshormoon maakt.
Hierboven, bij Bijnierziekten, leest u hoe dexamethason werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Oorzaak
Bij het adrenogenitaal syndroom is de aanmaak van hormonen door de bijnieren gestoord. Ze maken dan bijvoorbeeld te weinig cortisol, te veel mannelijke geslachtshormonen en te weinig aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk.
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit hydrocortison (= cortisol) samen met fludrocortison. In plaats van hydrocortison kan de arts ook dexamethason voorschrijven. Fludrocortison wordt gegeven in de plaats van aldosteron.
Pseudokroep is een aanval van heel erg hoesten bij een jong kind. Dit komt door een infectie aan de luchtwegen. Vooral bij kinderen tot 5 jaar komt pseudokroep voor. Uw kind heeft dan een zware blafhoest en is benauwd. Dit gebeurt meestal ‘s avonds of ’s nachts. Een aanval van pseudokroep gaat vanzelf over. Medicijnen zijn meestal niet nodig. Binnen een paar uren is de aanval voorbij.
Als een kind tijdens een aanval erg benauwd is, dan kan de arts bijvoorbeeld dexamethason voorschrijven. Er is dan meestal maar 1 keer dexamethason nodig. De arts kan het voorschrijven als tabletten, capsules en drank of een injectie geven.
Dexamethason kan worden gegeven bij chronische longaandoeningen. Dit komt voor bij baby's die te vroeg zijn geboren. Als een baby te vroeg wordt geboren, zijn de longen nog niet helemaal af. Soms krijgen deze baby's na de geboorte hulp bij het ademen. Hierdoor kunnen de longen beschadigen. Baby's met chronische longaandoeningen hebben het benauwd, ademen snel en soms piepend, en ze houden vocht vast.
COVID-19 is de ziekte die wordt veroorzaakt door het coronavirus SARS-CoV-2. Coronavirussen leven in de neus en de keel. Ze kunnen zich verspreiden van mens tot mens door bijvoorbeeld hoesten, niezen of door te zoenen.
Verschijnselen
Bij een groot deel van de besmette mensen verloopt deze ziekte zonder ernstige verschijnselen. Maar vooral bij mensen met een verminderde afweer kan dit ernstig verlopen. Deze mensen kunnen een longontsteking krijgen en hieraan overlijden.
Milde verschijnselen die veel voorkomen:
Heeft uw kind een van deze klachten? Laat uw kind dan testen. Wilt u meer weten over het testen op COVID-19? Kijk dan op de website van het RIVM.
Behandeling en effect
De milde klachten van COVID-19 verdwijnen meestal vanzelf. Artsen schrijven dexamethason alleen voor bij kinderen die ernstig ziek zijn door COVID-19 en die extra zuurstof nodig hebben.
In de bijsluiter kunt u terugvinden dat dexamethason wordt gebruikt bij een heleboel verschillende ziektes. Vooral bij ziektes waarbij er ernstige ontstekingen zijn. Dexamethason is bij deze ziektes officieel geregistreerd, ook voor kinderen. Registratie betekent dat de fabrikant dexamethason bij kinderen uitgebreid heeft onderzocht. Uit het onderzoek van de fabrikant blijkt dat het bij kinderen werkt en veilig is. De overheid heeft goedgekeurd dat het medicijn te krijgen is.
Er is ook onderzoek gedaan naar dexamethason bij:
Deze ziektes en leeftijden staan niet in de bijsluiter. Maar ook in deze gevallen blijkt dexamethason te werken en is het veilig. Daarom schrijft de arts dexamethason ook voor bij kinderen met deze ziektes en van deze leeftijden. Dit heet off-label-gebruik.
Dexamethason mag niet gebruikt worden bij pasgeboren en te vroeg geboren baby's. Bij deze kinderen kunnen op latere leeftijd bijwerkingen op het centraal zenuwstelsel ontstaan.
Kijk voor de dosering altijd op het etiket van de apotheek.
Vraag aan de arts ook een duidelijke instructie op papier. De doseringsschema's bij dit medicijn zijn vaak ingewikkeld. Zeker als uw kind moet op- en afbouwen.
Hieronder vindt u hoe uw kind het medicijn het beste kan gebruiken.
Blijft uw kind problemen houden met het innemen van het medicijn? Vraag dan aan de arts of apotheker of er een andere toedieningsvorm is die uw kind gemakkelijker kan innemen.
Stootkuur
Een stootkuur met dexamethason duurt meestal een paar dagen. De hoeveelheid op een dag is meer dan bij langere behandelingen met dexamethason. Bij een stootkuur zijn er meestal geen erge bijwerkingen.
Een stootkuur wordt meestal gebruik wanneer een chronische ontstekingsziekte ineens erger wordt.
Dexamethason geneest de ziekte niet, maar onderdrukt de klachten van de ziekte. Hierdoor kan het lichaam van uw kind zich makkelijker herstellen.
Meestal werkt dexamethason binnen een paar uren. Soms is de stootkuur bedoeld om de periode te overbruggen. Dit tot uw kind de werking merkt van een ander medicijn dat minder snel werkt.
Soms moet uw kind de dosis aan het einde van de kuur langzaam afbouwen. Bijvoorbeeld door elke dag één tablet of capsule minder te slikken.
Substitutietherapie
Bij substitutietherapie vervangt dexamethason het lichaamseigen cortisol. Dit is wanneer het lichaam van uw kind dat niet meer voldoende maakt. Bij substitutietherapie kan uw kind dexamethason levenslang gebruiken.
Houd er rekening mee dat er toch nog ineens een tekort aan dexamethason kan ontstaan. Bijvoorbeeld als uw kind koorts heeft of hij zich extreem heeft ingespannen.
Uw kind kan dan een corticosteroïd-crisis of Addison-crisis krijgen. De verschijnselen hiervan zijn: geen eetlust, duizeligheid, misselijkheid, overgeven, krampende buikpijn en diarree. Vaak ook koorts, slaperigheid, sufheid, zwakte of ernstige vermoeidheid,
Ook kan een ernstig vochttekort optreden. Uw kind merkt dit aan een droge huid en slijmvliezen, duizeligheid door een lage bloeddruk en vaak diepliggende ogen. Het is dan heel belangrijk de bloeddruk van uw kind te laten meten.
Bij deze verschijnselen moet uw kind snel het tekort aanvullen met hydrocortison of een ander bijnierschorshormoon. Waarschuw bij een beginnende crisis ook direct de specialist.
Verwacht u de situatie al? Bijvoorbeeld bij een examen of het laten verwijderen van een moedervlek. Laat uw kind dan vooraf al extra dexamethason innemen.
Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. De meeste bijwerkingen die bekend zijn, zijn gemeld bij volwassenen. Over bijwerkingen bij kinderen is minder bekend dan bij volwassenen. Waarschijnlijk kunnen de bijwerkingen die bij volwassenen gemeld zijn, ook voorkomen bij kinderen. Zie voor deze bijwerkingen en hoe vaak deze voorkomen de informatie over dexamethason bij volwassenen.
Bijwerkingen waarvan bekend is dat ze kunnen voorkomen, zijn:
Meteen vanaf het begin van de behandeling
Een te hoge bloedglucose of een te hoog suiker in het bloed.
Bijnierschorshormonen hebben invloed op de aanmaak en afbraak van koolhydraten. Hierdoor kunnen bij kinderen die daarvoor gevoelig zijn klachten van diabetes (suikerziekte) ontstaan. Zij merken dit doordat zij veel dorst krijgen en veel moeten plassen. Kinderen met diabetes kunnen tijdens de behandeling meer insuline of bloedsuikerverlagende tabletten nodig hebben. Meet extra vaak het bloedglucosegehalte van uw kind.
Stoornisssen in het hartritme.
Raadpleeg de arts als uw kind dit merkt.
Als uw kind meerdere stootkuren per jaar krijgt of meer dan 3 weken achter elkaar dexamethason gebruikt
Verminderde werking van de bijnierschors.
Deze bijwerking komt zelden voor. Hier heeft uw kind tijdens de behandeling geen last van. Na het stoppen heeft de bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan meerdere maanden duren.
Groeivertraging
Deze bijwerking komt zelden voor. Het is belangrijk dat een arts regelmatig de lichaamslengte en het lichaamsgewicht van uw kind controleert.
Broze botten (osteoporose), waardoor deze eerder breken.
Het is belangrijk tijdens het gebruik van dit medicijn voldoende kalk te gebruiken. Dit kan in de vorm van zuivelproducten of als tabletten. Ook beweging is nodig, omdat dat zorgt voor een actieve opbouw van de botten.
Maag- of darmzweer
Dit medicijn kan een maagzweer erger maken. Heeft uw kind een maag- of darmzweer of heeft hij deze kortgeleden gehad? Overleg met uw arts of apotheker. Misschien heeft uw kind een maagbeschermer nodig. Raadpleeg de arts als de maagklachten erger worden.
Meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels.
Overleg voor gebruik met de arts als uw kind een infectie heeft, zoals tuberculose. Dat is nodig omdat sluimerende infecties door dit medicijn erger kunnen worden. Ook heeft u het minder snel in de gaten als een infectie bij uw kind erg wordt. Dit medicijn maakt namelijk de klachten van een ontsteking minder, zoals roodheid en zwelling. Neem in elk geval contact op met de arts:
Zwaarder worden en een andere vetverdeling.
Dit komt door een andere opbouw en afbraak van vet, meer eetlust en vasthouden van vocht. Vet gaat vooral zitten op de buik en op de bovenkant van de rug. Het is vaak nodig de eetgewoontes aan te passen om het gewicht op peil te houden. Een diëtist kan uw kind daarbij helpen.
Verhoogde druk in het hoofd met zwelling van de oogzenuw.
Dit geeft klachten als hoofdpijn, misselijkheid en overgeven. Soms dubbelzien en wazig zien. Deze bijwerking kan voorkomen tijdens of na snel en plots stoppen met dexamethason. Waarschuw de arts als uw kind deze klachten heeft.
Heeft uw kind last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Dexamethason is voor kinderen te krijgen in:
Meer informatie over dit medicijn vindt u bij dexamethason bij kinderen bij volwassenen. In deze tekst vindt u onder andere informatie over:
Voor deze onderwerpen is de informatie voor kinderen en volwassenen hetzelfde, of is er geen specifieke informatie voor kinderen bekend.
Laatst bijgewerkt op 25-10-2022
Deze tekst is geschreven door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Voor het opstellen van deze teksten is gebruik gemaakt van het Kinderformularium van het NKFK en andere wetenschappelijke bronnen. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst.
Vond u deze informatie nuttig?
Bedankt voor uw keuze!
