Hydrocortison (cortisol) is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd. In het menselijk lichaam wordt het gemaakt door de bijnierschors. Het is nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan. Verder remt het ontstekingen en overgevoeligheidsreacties.
Artsen kunnen hydrocortison bij kinderen voorschrijven in de volgende situaties:
Bijnierschorshormoon
Hydrocortison wordt ook cortisol genoemd. Het wordt gebruikt wanneer de eigen bijnierschors dit niet of te weinig maakt. Hydrocortison speelt een rol bij de afweer (immuunsysteem), inspanning en stress. Het is ook belangrijk om de hoeveelheid glucose in het bloed goed te regelen.
Oorzaken
Een tekort aan hydrocortison kan ontstaan als:
Dagritme
Van nature wordt hydrocortison (= cortisol) gemaakt volgens een dagritme. In de vroege ochtend komt veel cortisol vrij en tijdens de dag steeds minder. Bij inspanning, ziekte of stress geeft de bijnierschors juist een grote hoeveelheid in een keer af.
De behandeling met hydrocortison moet ook een patroon hebben wat hierop lijkt. Daarom moet uw kind `s ochtends meestal meer hydrocortison gebruiken dan `s avonds. Ook moet uw kind soms bij ziekte of ernstige stress extra hydrocortison innemen.
Corticosteroïd-crisis
Als er in een keer te weinig aan cortisol is (levensbedreigende corticosteroïd-crisis) moet hydrocortison soms met een injectie worden gegeven. Dit werkt sneller. Ook is uw kind tijdens zo’n crisis niet altijd in staat tabletten of capsules te slikken.
Oorzaak
Bij de ziekte van Addison werken de bijnieren niet goed. Een zelfde situatie ontstaat wanneer de bijnieren ontbreken. Bijvoorbeeld als ze zijn weggehaald omdat er een tumor was. Hierdoor ontstaat een tekort aan hydrocortison (= cortisol) en aan een paar andere hormonen. Namelijk sommige mannelijke geslachtshormonen en aldosteron (een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk).
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van hydrocortison met fludrocortison. Fludrocortison is als vervanging voor aldosteron.
Hierboven bij Bijnierziekten, leest u hoe hydrocortison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Oorzaak
De buitenkant van de bijnieren (de ‘schors’), maakt hydrocortison (= cortisol), mannelijke geslachtshormonen en aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk. De ‘opdracht’ om deze hormonen te maken ontvangt het van de hypofyse. De hypofyse is een klier in de hersenen.
Bij de ziekte van Cushing maakt de bijnierschors te veel bijnierschorshormoon aan. Dit komt meestal door een goedaardige tumor in de hypofyse. Het kan ook komen door een tumor in een van de bijnieren of ergens anders in het lichaam. Een operatie aan de hypofyse of de bijnieren zelf kan dan nodig zijn.
Behandeling
Na een operatie aan de hypofyse kan de hoeveelheid hydrocortison tijdelijk te laag zijn. Dan moet het worden aangevuld.
Na verwijdering van de bijnieren is het altijd nodig hydrocortison aan te vullen.
Hydrocortison wordt ook gebruikt als maar één van de bijnieren is verwijderd. Het wordt dan gebruikt totdat de andere bijnier weer voldoende hydrocortison (= cortisol) aanmaakt.
Hierboven bij Bijnierziekten, leest u hoe hydrocortison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Oorzaak
Bij het adrenogenitaal syndroom is de aanmaak van hormonen door de bijnieren gestoord. Ze maken dan bijvoorbeeld te weinig hydrocortison (=cortisol), te veel mannelijke geslachtshormonen en te weinig aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk.
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit hydrocortison samen met fludrocortison. Fludrocortison dient dan als vervanging voor aldosteron.
Hierboven bij Bijnierziekten, leest u hoe hydrocortison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Verschijnselen
Kinderen met astma hebben last van aanvallen en periodes van benauwdheid. Deze aanvallen worden uitgelokt door prikkels. Voorbeelden van deze prikkels zijn koude lucht, rook en stoffen waar uw kind allergisch voor is. Ook inspanning kan een aanval veroorzaken. Bij gezonde kinderen veroorzaken deze prikkels geen benauwdheid, terwijl kinderen met astma hier wel gevoelig voor zijn. Bij hen ontsteken de slijmvliezen in de luchtwegen als ze met deze prikkels in aanraking komen. Als reactie op de ontsteking trekken de luchtwegen samen, waardoor uw kind benauwd wordt.
Behandeling
Soms helpt de behandeling van de longen met inhalaties niet voldoende. Dan kan de arts een stootkuur met een bijnierschorshormoon voorschrijven. Bijvoorbeeld als de astma opeens erger wordt. Dit is meestal een stootkuur met prednisolon. Soms schrijft de arts in plaats van prednisolon hydrocortison voor. Bij deze stootkuur krijgt uw kind injecties met hydrocortison. Soms krijgt uw kind 1 injectie, die dan een paar dagen blijft werken.
Hydrocortison kan worden gegeven bij chronische longaandoeningen. Dit komt voor bij baby's die te vroeg zijn geboren. Als een baby te vroeg wordt geboren, zijn de longen nog niet helemaal af. Soms krijgen deze baby's na de geboorte hulp bij het ademen. Hierdoor kunnen de longen beschadigen. Baby's met chronische longaandoeningen hebben het benauwd, ademen snel en soms piepend, en ze houden vocht vast.
Hydrocortison-injecties worden gegeven bij hevige allergische reacties, met flauwvallen en ernstige hartvaatproblemen.
In de bijsluiter kunt u terugvinden dat hydrocortison wordt gebruikt bij kinderen met bijnierziekten, ernstige astma en ernstige allergische reacties. Hydrocortison is bij deze ziektes officieel geregistreerd. Registratie betekent dat de fabrikant hydrocortison bij kinderen uitgebreid heeft onderzocht. Uit het onderzoek van de fabrikant blijkt dat het bij kinderen hierbij werkt en veilig is. De overheid heeft goedgekeurd dat het medicijn te krijgen is.
Er is ook onderzoek gedaan naar hydrocortison bij baby's met chronische longaandoeningen. Deze ziekte staat niet in de bijsluiter. Maar ook in deze gevallen blijkt hydrocortison te werken en is het veilig. Daarom schrijft de arts hydrocortison ook voor bij baby's met deze ziekte. Dit heet off-label-gebruik.
Kijk voor de dosering altijd op het etiket van de apotheek.
Vraag aan de arts ook een duidelijke uitleg op papier. De doseringsschema's bij dit medicijn zijn vaak ingewikkeld. Hoe het schema is, hangt af van de persoonlijke situatie van uw kind. Als uw kind hoog in de bergen is, heeft hij bijvoorbeeld soms een hogere dosering nodig. Ook als uw kind moet op- en afbouwen, is het doseringsschema ingewikkeld.
Hieronder vindt u hoe uw kind het medicijn het beste kan gebruiken.
Tabletten of capsules
Krijgt uw kind van dit medicijn last van de maag? Overleg met de arts. Mogelijk kan uw kind de tabletten of capsules vlak voor of tijdens het eten innemen. Maagklachten kunnen zo voorkomen worden.
Bij substitutietherapie
Meestal moet uw kind hydrocortison 3 of 4 keer op een dag innemen. Bij 3 keer op een dag is het doseringsschema zo dat de hoeveelheid in de ochtend meer is dan laat in de middag. De natuurlijke situatie van lichaamseigen cortisol wordt dan 'nagemaakt'. De aanmaak van het lichaamseigen cortisol is 's ochtends namelijk ook het grootst.
Laat uw kind de ochtenddosis zo vroeg mogelijk innemen. Laat uw kind mogelijk daarna nog een tijd in bed blijven om 'op gang te komen'.
Soms adviseert de arts een ander schema. Bijvoorbeeld een dosis vlak voor uw kind gaat slapen (bij het adrenogenitaal syndroom).
Houd er rekening mee dat er toch nog een ineens een tekort aan hydrocortison kan ontstaan. Bijvoorbeeld als uw kind koorts heeft of hij zich extreem heeft ingespannen.
Uw kind kan dan een corticosteroïd-crisis of Addison-crisis krijgen. De verschijnselen hiervan zijn: geen eetlust, duizeligheid, misselijkheid, overgeven, krampende buikpijn en diarree. Vaak ook koorts, slaperigheid, sufheid, zwakte of ernstige vermoeidheid.
Ook kan een ernstig vochttekort optreden. Uw kind merkt dit aan een droge huid en slijmvliezen. Verder merkt uw kind dit aan duizeligheid door een lage bloeddruk en vaak diepliggende ogen. Het is dan heel belangrijk de bloeddruk van uw kind te laten meten. Bij deze verschijnselen moet uw kind snel het tekort aanvullen met hydrocortison of een ander bijnierschorshormoon. Waarschuw bij een beginnende crisis ook direct de specialist.
Verwacht u de situatie al? Bijvoorbeeld bij een examen of een operatie. Laat uw kind dan vooraf al extra hydrocortison innemen.
Bij chronische longaandoening
Uw baby wordt behandeld in het ziekenhuis, onder controle van een arts.
Injecties
Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. De meeste bijwerkingen die bekend zijn, zijn gemeld bij volwassenen. Over bijwerkingen bij kinderen is minder bekend dan bij volwassenen. Waarschijnlijk kunnen de bijwerkingen die bij volwassenen gemeld zijn, ook voorkomen bij kinderen. Zie voor deze bijwerkingen en hoe vaak deze voorkomen de informatie over hydrocortison bij volwassenen.
Bijwerkingen waarvan bekend is dat ze kunnen voorkomen, zijn:
Meteen vanaf het begin van de behandeling
Een te hoge bloedglucose of een te hoog suiker in het bloed.
Bijnierschorshormonen hebben invloed op de aanmaak en afbraak van koolhydraten. Hierdoor kunnen bij kinderen die daarvoor gevoelig zijn klachten van diabetes (suikerziekte) ontstaan. Zij merken dit doordat zij veel dorst krijgen en veel moeten plassen. Kinderen met diabetes kunnen tijdens de behandeling meer insuline of bloedsuikerverlagende tabletten nodig hebben. Meet extra vaak het bloedglucosegehalte van uw kind.
Stoornisssen in het hartritme.
Dit merkt u doordat het hart van uw kind razendsnel klopt of de bloedvaten in de hals snel of onregelmatig kloppen. Jonge kinderen kunnen onrustiger zijn of laten weten dat ze buikpijn hebben. Ook kan een kind met een hartritmestoornis bleek zien, zweten, moe zijn, overgeven en duizelig zijn.Heel soms kan het kind flauwvallen. Vertoont uw kind deze klachten? Neem dan contact op met de arts.
Als uw kind meerdere stootkuren in een jaar krijgt of als de dosering bij substitutietherapie wekenlang te hoog is. Uw kind heeft dan meer kans op onderstaande bijwerkingen. Ze ontstaan soms pas na maanden. Of als uw kind al is gestopt.
Zwaarder worden en een andere vetverdeling.
Dit komt door een andere opbouw en afbraak van vet, meer eetlust en vasthouden van vocht. Vet gaat vooral zitten op de buik en op de bovenkant van de rug. Het is vaak nodig de eetgewoontes aan te passen om het gewicht op peil te houden. Een diëtist kan uw kind daarbij helpen.
Meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels.
Overleg voor gebruik met de arts als uw kind een infectie heeft, zoals tuberculose. Dat is nodig omdat sluimerende infecties door dit medicijn erger kunnen worden. Ook heeft u het minder snel in de gaten als een infectie bij uw kind erg wordt. Dit medicijn maakt namelijk de klachten van een ontsteking minder, zoals roodheid en zwelling. Neem in elk geval contact op met de arts:
Maag- of darmzweer
Dit medicijn kan een maagzweer erger maken. Heeft uw kind een maag- of darmzweer of heeft hij deze kortgeleden gehad? Overleg met uw arts of apotheker. Misschien heeft uw kind een maagbeschermer nodig. Raadpleeg de arts als de maagklachten erger worden.
Verminderde werking van de bijnierschors.
Deze bijwerking komt zelden voor. Hier heeft uw kind tijdens de behandeling geen last van. Na het stoppen heeft de bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan meerdere maanden duren.
Groeivertraging
Deze bijwerking komt zelden voor. Het is belangrijk dat een arts regelmatig de lichaamslengte en het lichaamsgewicht van uw kind controleert.
Broze botten (osteoporose), waardoor deze eerder breken.
Het is belangrijk tijdens het gebruik van dit medicijn voldoende calcium te gebruiken. Dit kan in de vorm van zuivelproducten of eventueel als tabletten. Ook lichaamsbeweging is nodig, omdat dat zorgt voor een actieve opbouw van de botten.
Heeft uw kind last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Hydrocortison is voor kinderen te verkrijgen in injecties en granulaat in capsules om te openen.
Hydrocortison wordt ook in bepaalde (ziekenhuis)apotheken gemaakt als capsules en tabletten.
Meer informatie over dit medicijn vindt u bij hydrocortison bij kinderen bij volwassenen. In deze tekst vindt u onder andere informatie over:
Voor deze onderwerpen is de informatie voor kinderen en volwassenen hetzelfde, of is er geen specifieke informatie voor kinderen bekend.
Laatst bijgewerkt op 25-10-2022
Deze tekst is geschreven door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Voor het opstellen van deze teksten is gebruik gemaakt van het Kinderformularium van het NKFK en andere wetenschappelijke bronnen. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst.
Vond u deze informatie nuttig?
Bedankt voor uw keuze!
