Als een medicijn niet in de handel is of niet beschikbaar, kan de apotheker het zelf bereiden. Of als het medicijn niet in de goede sterkte of in de geschikte vorm beschikbaar is. Soms zijn er bijvoorbeeld wel pillen (tabletten) van een medicijn beschikbaar, maar is er een zetpil nodig. Er zijn veel redenen om een medicijn op maat te maken.

Verkrijgbaarheid
Het medicijn is niet verkrijgbaar. Dat kan komen:

• doordat er een (tijdelijk) probleem is met de levering;
• doordat de fabrikant het medicijn niet meer maakt;
• doordat de fabrikant niet genoeg verdient aan het medicijn. Dit kan als artsen het medicijn maar weinig voorschrijven.  Of als het gaat om een medicijn voor een klacht of ziekte die weinig voorkomt. Het loont dan niet om het medicijn te blijven maken.

Sterkte
De gewenste sterkte is niet beschikbaar.

• De normale sterkte is te hoog. Vooral kinderen en ouderen kunnen lagere sterktes nodig hebben. Als bijvoorbeeld een baby in de couveuse een medicijn nodig heeft, is voor de baby een andere dosering nodig. Hiervoor is dan een andere sterkte van het medicijn nodig.
• De normale sterkte is te laag. Om voldoende van het medicijn binnen te krijgen, zou iemand dan erg veel tabletten moeten slikken. Dat is niet prettig.

Overgevoeligheid
De patiënt is overgevoelig voor het medicijn zelf of een andere stof in het medicijn.

• De basis van zalven en crèmes voor huidaandoeningen kunnen niet geschikt zijn.
• Sommige mensen kunnen niet tegen een van de hulpstoffen in tabletten en zijn hier allergisch voor.

Toedieningsvorm
De toedieningsvorm is niet geschikt voor deze patiënt.

• De patiënt kan niet slikken en moet het medicijn in een andere vorm krijgen. In plaats van een tablet krijgt de patiënt het medicijn als zetpil, infuus of injectie.
• De patiënt kan een drankje makkelijker innemen dan tabletten. Dat komt veel voor bij kleine kinderen en (oudere) mensen met slikproblemen.

Houdbaarheid
Het medicijn is maar kort houdbaar. Voorbeelden daarvan zijn sommige oogdruppels, oordruppels of bepaalde zalven en crèmes.

Voor de producten van de farmaceutische industrie gelden eisen voor de kwaliteit: medicijnen moeten van hoge kwaliteit zijn, goed werken en veilig zijn. Natuurlijk moeten de apotheekbereidingen ook aan deze eisen voldoen.

Industrieel vervaardigde medicijnen
De farmaceutische industrie onderzoekt wat de beste samenstelling en de beste sterkte van een medicijn is. Voordat een medicijn op de markt komt, moet de fabrikant bewijzen dat het medicijn veilig is en werkt.

Volgens het Formularium
Als de apotheek zelf medicijnen bereidt, moeten deze van goede kwaliteit zijn. Om hiervoor te zorgen, is er voor veel te bereiden medicijnen een bereidingsrecept opgesteld. Het 'receptenboek' van de apotheker heet Formularium der Nederlandse Apothekers (FNA). Een medicijn dat de apotheek volgens FNA bereidt, is van goede kwaliteit. Verder bestaat er voor deze medicijnen een bijsluiter. Het Laboratorium der Nederlandse Apothekers (LNA) test deze bereidingen. En het LNA doet steekproeven om te controleren of de bereide medicijnen van goede kwaliteit zijn.

Beschrijven van een bereiding (standaardisering)
Soms komt een medicijn niet in het FNA voor, maar bereidt de apotheek dit medicijn wel vaker. De apotheek kan dan de bereiding van dit medicijn beschrijven. Dat zorgt voor een goede kwaliteit. Vaak ontstaat er een vorm van standaardisering als artsen in een gemeente of regio dezelfde medicijnen voorschrijven. Ook in een ziekenhuis kan men gestandaardiseerde bereidingswijzen ontwikkelen.

De farmaceutische industrie maakt het overgrote deel van de medicijnen. Is het nodig dat de apotheek een medicijn zelf bereidt? Dan kan een goede samenwerking tussen de apothekers onderling en tussen de apothekers en de artsen helpen een goede kwaliteit te leveren.

Samenwerking tussen apotheken
Sommige apotheken specialiseren zich in het bereiden van medicijnen; de bereidingsapotheken. Zij bereiden de medicijnen voor andere apotheken en soms ook voor ziekenhuizen. Zo krijgen ze meer kennis en ervaring en kunnen ze zorgen voor een goede kwaliteit.

Samenwerking tussen arts en apotheker
Soms is overleg tussen de voorschrijvende arts en de apotheker nodig als het gaat om een speciaal medicijn. Bijvoorbeeld als er nog niet bekend is hoe de apotheek dit medicijn moet bereiden. Arts en apotheker moeten bekijken of de apotheek dit medicijn met goede kwaliteit kan (laten) bereiden. Er is weinig of geen ervaring mee en dat brengt risico's met zich mee. De apotheker maakt zulke bereidingen alleen als er echt geen andere mogelijkheid is. De ziekenhuisapotheek bereidt veel medicijnen op maat in nauw overleg met de artsen. Daar gaat het vaak om het bereiden van bijzondere medicijnen, zoals medicijnen tegen kanker en steriele infusen.

Klik op de volgende link als u meer wilt weten over de Vergoeding van speciaal voor u gemaakte medicijnen.